Nhẫn nhục.

Phẩm thứ sáu.

NHẪN NHỤC

1- Một niệm sân phá hủy:

Ngàn kiếp làm bố thí,

Lễ Phật, phước cúng dường,

Công đức lành hết thảy.

2- Chẳng ác nào bằng sân.

Không lành nào hơn nhẫn .

Bởi thế, bằng nhiều cách.

Tu hành hạnh nhẫn an.

3- Nếu ôm lòng thù hận.

Tâm sẽ không lắng trong.

Không hưởng được hạnh phúc.

Sanh mất ngủ, não lòng.

4- Có người lấy lợi kính.

Ra ân cho kẻ kia.

Nếu nổi giận với họ.

Chuốc oán, phản hại về.

5- Nổi giận, bạn xa lánh .

Tuy cho, họ chẳng cầu.

Nếu khởi lòng sân nhuế.

An vui không dài lâu.

6- Sân là cội gốc khổ.

Làm tâm trí mờ lu.

Tinh cần tiêu diệt nó.

Vui hưởng đến muôn thu.

7- Cưỡng làm, ta chẳng muốn.

Nhiễu hoặc, điều ta mong.

Cứ thế chẳng vui lòng.

Sân nhiều mình tự hại.

8- Bởi  thế nên đoạn trừ,

Nguyên nhân khởi hận thù.

Không việc gì khác cả.

Sân nhuế,  hại người tu.

9- Dù việc gì xẩy đến.

Chớ để loạn tâm minh.

Sầu não chẳng nên việc.

Còn mất công đức lành.

10- Nếu việc còn cứu vãn.

Gây mất vui làm gì.

Dẫu hết phương tế nạn.

Khổ sầu có ích chi ?

11- Ta và bạn không muốn,

Miệt khinh, chịu khổ đau.

Hoặc lời ác, bất nhã.

Kẻ thù, không vậy đâu!

12- Nguồn vui, thật hiếm có.

Cội khổ lắm nhiễu phiền.

Không khổ, không từ bỏ.

Này tâm, nên nhẫn kiên!

13- Kẻ ép xác khổ tu.

Vô cớ, chịu cắt, thiêu.

Nay ta cầu giải thoát.

Sao khiếp sợ, không liều?

14- Tập lâu ngày hóa dễ.

Việc gì cũng xuôi yên.

Quen dần những hại nhỏ.

Khổ lớn đến, mặc nhiên.

15- Rắn, rết, sâu, bọ cắn.

Đói khát, đều khảo thi.

Cho đến ung nhọt lở,

Xem thường, đâu khổ chi?

16- Gặp nóng, lạnh, gió, mưa.

Ốm đau, trói, đập, đánh.

Chẳng nên tỏ yếu hèn.

Yếu hèn thêm khổ lãnh.

17- Người thấy máu mình đổ.

Càng dũng cảm ngoan cường.

Kẻ thấy máu người chảy.

Bất tỉnh, sợ thảm thương.

18- Cả hai, do phân biệt.

Trí nhược hoặc dũng kiên.

Nên xem thường họa hại.

Chớ để khổ quật liền.

19- Bậc trí, từng trải khổ.

Sáng suốt, không loạn tâm.

Khi chiến đấu phiền não.

Dù chịu nhiều họa thâm.

20- Mặc nhiên khinh bỉ khổ.

Khắc phục địch tham ngu.

Hơn dũng sĩ thắng trận.

Chỉ lo diệt thây thù.

21- Khổ hại, sanh khởi tâm:

Chán xa, trừ kiêu mạn.

Thương chúng sanh sống chết.

Thẹn ác, vui làm lành.

22- Chẳng giận trách nội tạng.

Nguyên nhân gây bệnh hoạn.

Cớ chi lại giận người.

Đều do duyên tụ mãn.

23- Như người không muốn bệnh.

Mà bệnh vẫn hoành hành.

Cũng vậy, không muốn não.

Não phiền vẫn khởi sanh.

24- Tâm chẳng nghĩ sẽ giận.

Khi giận thật khó kềm.

Cơn giận cũng không nghĩ,

Giận rồi đau khổ thêm.

25- Hết thảy những lỗi lầm.

Bao tội ác từng phần.

Đều do duyên khởi phát.

Chẳng phải vô duyên tầm.

26- Những duyên này hội tụ.

Chẳng nghĩ giận tương sinh.

Và những trận lôi đình,

Chẳng nghĩ mình phát khởi.

27- Cho rằng có vật chủ.

Làm ra Ngã, Thần ngã.

Chủ ngã cũng không nghĩ,

Tương sinh, mà tự sinh.

28- Không duyên sinh, không quả.

Ngã thường muốn quả sinh.

Tức ở cảnh phiêu linh.

Vẫn chấp thường không đổi.

29- Ngã ấy nếu thường còn.

Chẳng động tợ thái hư .

Dù gặp nhơn duyên khác.

Thể chẳng động như như.

30- Lúc động cũng như trước.

Động dụng có ích gì?

Vậy duyên động lên ngã.

Ngã, động, nào tương quan?

31- Bởi thế tất cả pháp.

Không tự chủ, duyên sanh

Biết vậy chẳng nên sân.

Xem như trò huyễn hóa.

32- Thế thì ai trừ giận?

Nói trừ không đúng lý,

Nhưng muốn dứt khổ đau.

Nhờ trừ sân, phải vậy .

33- Nếu gặp kẻ oán thân.

Vô cớ làm hại mình.

Nên nghĩ do duyên sinh.

Cam lòng vui chấp nhận.

34- Nếu khổ do tự chọn.

Chớ chẳng ai muốn sinh.

Do vậy các hữu tình.

Thảy đều không khổ sở.

35- Hoặc người chẳng cẩn thận.

Bị gai đâm tổn thương.

Hoặc do mê sắc dục.

Bỏ ăn vì nhớ nhung.

36- Thắt cổ, nhảy vực sâu.

Uống ăn nhầm thuốc độc.

Làm hạnh thiếu phước đức.

Tự mình gây tổn sầu.

37- Người tự đem tánh mạng.

Kết liểu vì khổ đau.

Huống chi với kẻ khác.

Không làm tổn thương sao?

38- Với kẻ vì não loạn.

Sát hại ta bất nhơn.

Ta không lòng thương hại.

Cũng chớ nên giận hờn.

39- Giả như kẻ hại người.

Vì bản tánh ngu mê.

Ta giận thật phi lý.

Như giận lửa thiêu ghê!

40- Nếu lỗi do ngẫu sanh.

Từ người vốn hiền lành.

Ta giận thật phi lý.

Như trời khói tỏa quanh!

41- Kẻ dùng gậy đánh ta.

Ta thường oán kẻ ấy.

Vì cơn giận khiến họ.

Ta ghét giận thôi nha !

42- Trước kia với hữu tình.

Ta từng gây tổn bại.

Kẻ gây hại chúng sanh.

Nên nay chịu tổn hoại.

43- Thân này, vũ khí đó.

Cả hai gây đớn đau.

Giữa thân và vũ khí.

Cái nào đáng giận cao?

44- Thân bệnh ghẻ khắp người.

Chạm nhẹ đau thấu trời.

Vô minh chấp ngã ái.

Thân hoại, oán hờn ai?

45- Kẻ ngu không muốn khổ.

Cứ gây khổ dặt dài.

Đến khi gặp khổ hại.

Nhân quả giận do ai?

46- Ví như quỷ giữ ngục,

Với rừng kiếm núi đao.

Đều do nghiệp mình tạo.

Trách giận ai được nào?

47- Nghiệp đời trước phát động.

Khiến nay người hại ta,

Thế nên họ bị đọa.

Có phải lỗi do ta?

48- Nhờ đó ta nhẫn tu.

Tiêu trừ nhiều tội lỗi.

Trái lại, ta nhịn nỗi.

Đọa đày họ thiên thu.

49- Nếu ta gây hại người.

Vì họ, ta lợi ích.

Này hỡi tâm thô kệch!

Giận người chi hởi ngươi?

50- Ta nhẫn, sanh công đức,

Địa ngục, chẳng đọa sa.

Nếu ta riêng gìn giữ.

Được gì kẻ hại ta?

51- Nếu đem oán trả thù.

Chẳng cứu khổ đường u.

Ta thoái mất hạnh nhẫn.

Thật khó thành chơn tu.

52- Tâm vốn chẳng hình hài.

Ai cũng không hủy được.

Nếu Tâm chấp thân này.

Ắt bị nhiều tổn hoại.

53- Lời khinh miệt tục thô.

Với tiếng ác xưng hô.

Không hại thân ta cả,

Này tâm! Sao để vô?

54- “Vì người chẳng ưa ta”.

Đời này hoặc mai sau.

Cũng chẳng làm gì được.

Ghét họ ích chi nào?

55- Chúng ngăn ngại lợi dưỡng.

Khiến ta chịu thiệt thòi.

Nhưng chết rồi đâu hưởng?

Nghiệp tội đọa đời đời.

56- Thà nay chết sớm hơn.

Chẳng nguyện sống tà mạng.

Dù ở đời dài lâu.

Cuối cùng thân ma táng.

57- Mộng vui sống trăm năm.

Mơ hưởng giây khoái lạc.

Cả hai người như nhau.

Cần sớm nên Tỉnh Giác.

58- Tỉnh được giấc mộng mơ.

Cả hai không trở lại.

Kiếp sống ngắn hay dài.

Chết đến đều như vậy.

59- Dù được nhiều lợi dưỡng.

Hưởng vui thú trần hồng.

Chết như bị giặc cướp.

Lột trần, tay trắng không.

60- Vì tài sản nuôi mạng.

Mới tránh dữ làm lành.

Nhưng vì lợi nuôi giận.

Phước hết, tội ác sanh.

61- Nếu vì cầu sự sống.

Khiến người chịu đọa đày.

Do làm điều tội ác.

Sống có ích chi đây?

62- Bị chê, khiến người nghi.

Rồi giận kẻ chê báng.

Vậy sao ta lơ đãng,

Với người bị phỉ chê?

63- Chuyện người can chi ta.

Do vậy ta quên lãng.

Như thế sao chẳng nhẫn,

Phiền não kẻ gây ra?

64- Giận chi người phá tháp.

Hủy tượng, hoại Chánh pháp.

Đấng Giác ngộ, Hiền nhân.

Không bao giờ tổn chấp.

65- Kẻ hại bậc Đạo sư.

Và bạn lành thân kính.

Hãy nghĩ do duyên sanh.

Sân hận nên lắng định.

66- Hữu tình với vô tình.

Cả hai đều gây hại.

Cớ sao giận hữu tình?

Nên nhẫn tất cả vậy.

67- Kẻ do ngu làm hại.

Người do dại nổi sân.

Vậy thì ai có lỗi?

Thử xem ai không lầm?

68- Nhân gì tích tạo nghiệp?

Mà nay chịu quả tai.

Mọi sự đều do nghiệp.

Sao tức giận người ngoài?

69- Đã thấy biết như vậy.

Nên lấy hiền ở lành.

Ta cần phải nhất tâm.

Siêng làm các phước thiện.

70- Ví như nhà mình cháy.

Lan dần đến nhà người.

Gắp dùng đồ dập lửa.

Rút bớt cỏ tranh thui.

71- Cũng thế, Tâm sở tham.

Năng trợ lửa sân cháy,

Nhà công đức rụi thiêu.

Nên trừ lòng luyến ái.

72- Như tử tội chờ giết.

Mong chặt tay tha mạng.

Nếu chịu khổ tu hành.

Phước sanh, lìa chướng nạn.

73- Nay không kham khổ nhỏ.

Sao chẳng diệt tham sân.

Là nguyên nhân các khổ.

Đọa địa ngục vô ngần.

74- Vì dục, đã bao lần.

Đọa hỏa ngục thiêu thân.

Chẳng ích cho ai cả.

Thật ngu xuẩn muôn phần.

75- Khổ này không đáng kể.

Đem lợi lớn cho mình.

Trừ tổn hại chúng sinh.

Nên vui mừng nhận để.

76- Người khen đức kẻ thù.

Với niềm vui hoan hỷ.

Sao ngươi chẳng hợp ý?

Tự vui mừng khoan thư .

77- Sanh niềm vui như vậy,

Niềm vui không tội quấy.

Chư Phật đều xưng khen.

Pháp đẹp lòng người đấy!

78- Vì người được vui thưởng.

Nếu ngươi không chung hưởng.

Chớ nên ganh ghét nhau.

Bị mất phước mai sau.

79- Người khen công đức ta.

Ta chúc họ an vui.

Họ khen công đức địch.

Sao ta buồn không nguôi?

80- Cầu chúng sanh an lạc.

Mà phát tâm Bồ đề.

Nay chúng sanh thạnh đạt.

Sao giận hờn khen chê?

81- Cầu chúng sanh thành Phật.

Được thụ hưởng cúng dường.

Nay thấy người lợi kỉnh.

Sao não phiền vấn vương?

82- Lẽ ngươi đáp ân thân.

Phải dưỡng nuôi cung cấp.

Nhưng họ sống tự lập.

Chẳng vui, sao hờn sân?

83- Không mong người vui an.

Huống cầu người thành Phật.

Thêm ghét kẻ giàu sang.

Còn đâu tâm Tỉnh giác?

84- Lợi lộc hiến cho người,

Hoặc ở nhà thí chủ.

Đâu phải phần riêng ngươi.

Can chi thí, chẳng thí?

85- Cớ gì bỏ công đức.

Lòng tin và hạnh phúc.

Chẳng giữ được gia tài.

Tự mình sao không tránh?

86- Chẳng những ngươi không sợ.

Những ác nghiệp đã làm.

Còn ghét ganh với bậc,

Tu hành phước đức sao?

87- Như kẻ thù gặp khổ.

Có gì làm ngươi vui?

Nếu trù họ bị khổ.

Chẳng thành chuyện hên xui.

88- Dù lời trù đã được,

Họ khổ, ngươi ích chi?

Nếu tự kiêu toại nguyện.

Chuốc họa khó lường ghi.

89- Vì kẻ chài ngu mê.

Câu lợi để mắc câu.

Giam ta vào địa ngục.

Nấu nhừ chảo đồng sôi.

90- Nhận lời khen vinh hưởng.

Chẳng phải phước sống lâu.

Chẳng mạnh hoặc chẳng bệnh.

Chẳng khiến thân an vui.

91- Ta hiểu nghĩa lợi cầu.

Khen tặng ích chi đâu?

Nếu mua vui giây phút.

Tửu sắc nhiễm ghê thôi!

92- Nếu vì chút hư danh.

Khiến hao tài, mất mạng.

Tiếng tăm gì rỡ rạng.

Chết rồi, ai vui chăng?

93- Xây lầu bằng cát đổ.

Trẻ ngu tiếc đau khổ.

Khi danh dự tổn thương.

Tâm ngu tợ trẻ nhỏ.

94- Âm thanh vốn không tâm.

Vui gì lời khen tặng.

Vậy mà mong tiếng khen.

Để được vui ra mặt.

95- Khen ta hay kẻ khác.

Ích gì đến với ta,

Vui mừng thuộc người ấy,

Ta được chút chi là.

96- Nếu người vui, ta vui.

Tất cả đều như vậy.

Tại sao họ khen địch,

Lòng ta lại không vui?

97- Nghĩ mình được ca tụng.

Mà tâm sanh vui mừng.

Vui ấy không thích đáng.

Như thái độ trẻ ngu.

98- Thích khen, tâm tán loạn.

Phá chí lìa tử sanh,

Khiến ganh người có đức.

Hủy hoại những hạnh lành.

99- Hiện tại nếu có người.

Muốn hủy danh dự ta.

Tức nhiên họ muốn cứu,

Ta thoát khỏi đọa sa.

100- Mình tìm cầu giải thoát.

Chớ để danh lợi ràng.

Người mở giúp trói trăn.

Sao ta lại tức giận?

101- Ta sắp đến cảnh khổ.

Nhờ ơn Phật gia hộ.

Có kẻ đóng cửa ngăn.

Sao ta lại phẫn nộ?

102- Nếu bảo họ ngăn phước.

Mà giận cũng chẳng nên.

Không hạnh nào bằng nhẫn.

Sao chẳng giữ lâu bền.

103- Vì lầm lỗi phiền ưu.

Chẳng ham nhẫn kẻ thù.

Đó là tự ngăn ngại,

Mầm phúc đức nhẫn tu.

104- Không nhục, nhịn chẳng sinh.

Oán thù sinh đức nhẫn.

Muốn gieo nhân tu Phước.

Hờn giận xin chớ nên.

105- Hợp thời, người đến xin.

Không chướng việc bố thí.

Cũng vậy, thụ giới sư.

Chẳng ngại việc xuất thế.

106- Người xin nhiều, dễ cho.

Kẻ thù nhiều, khó nhẫn.

Nếu chẳng gây thù hận.

Thì chẳng ai hại ta.

107- Kẻ thù như vật báu.

Không nhọc mà có được.

Thường trợ hạnh Bồ đề.

Vậy ta nên hoan hỷ.

108- Ta nhẫn nhờ kẻ thù.

Được quả phước công tu.

Nên cúng dường đến họ.

Vì trợ duyên ta tu.

109- Tưởng thù không trợ tu.

Nên ta không cúng thí.

Vậy chánh pháp trợ tu.

Ta cũng chẳng trân quí?

110- Nếu nghĩ họ hại ta,

Ta giận không lễ cúng.

Sao lương y trị bịnh,

Ta mừng vì giúp ta?

111- Nhờ người sân tột độ.

Ta siêng tu nhẫn kiên.

Kẻ thù là nhẫn duyên.

Nên cúng như chánh pháp.

112- Đức Mâu-ni đã dạy.

Ruộng phước Phật, chúng sinh.

Thường cung kính cả hai.

Tròn đầy sang bến Giác.

113- Các đối tượng huân tu.

Nhờ chúng sanh và Phật.

Nếu chỉ biết kính Phật.

Sao y giáo phụng hành?

114- Chẳng phải Phật, chúng sanh.

Đều ngang nhau trí đức.

Nhờ hữu tình trợ lực.

Thể tánh vốn tương đồng.

115- Ân chúng sanh vô lượng.

Khiến ta kính vô cùng.

Phật công đức vô chung.

Cũng làm ta tôn quí.

116- Giúp ta đến quả Phật.

Cả hai đều bình đẳng

Nhưng Phật khác chúng sanh.

Biển công đức vô tận.

117- Đức Phật đầy huệ đức.

Mỗi người có chút thôi.

Tuy vật cúng ba cõi,

Cũng chẳng thấm vào đâu!

118- Làm thắng ích Phật pháp.

Chúng sanh có dự phần.

Do trợ công lập đức.

Ta nên cúng xa gần.

119- Chư Phật không hư dối.

Làm lợi ích chúng sanh.

Cách nào báo ân Phật?

Ngoài ban vui hữu tình.

120- Độ sanh mới đền đáp.

Ơn Phật cứu khổ hình.

Dẫu ta tuy thọ hại.

Gắng làm mọi việc lành.

121- Chư Phật vì chúng sanh.

Không tiếc bỏ thân mạng.

Ta ngu si kiêu mạn.

Làm gì giúp chúng sanh?

122-  Chúng sanh an lạc, Phật mừng vui.

Muôn loại khổ đau, Phật ngậm ngùi.

Ta nguyện độ đời, Phật đại hỷ.

Tổn nhơn hại vật, Phật buồn rồi.

123- Như lửa cháy quanh sắp đốt thân.

Ai ban dục lạc chẳng vui mừng.

Nếu gây đau khổ cho sanh chúng.

Tâm Phật xót thương chẳng hỷ hoan.

124- Từ  trước con làm hại chúng sanh.

Khiến lòng bi Phật chẳng thương tình.

Nay con sám hối bao lầm lỗi.

Lạy Phật khoan hồng con cúi xin.

125- Để được Như Lai mãi đẹp lòng.

Từ đây tội diệt, phước vun trồng.

Dù con bị đạp lên đầu cổ.

Thà chết làm vui đức Thế tôn.

126- Tâm Phật đại bi tỏa rộng thinh.

Xem trong Pháp giới cũng như mình.

Muôn loài với Phật cùng Chân thể.

Như vậy sao không kỉnh chúng sinh?

127- Làm chúng sanh vui, Phật cũng vui.

Thêm nhiều thành tựu lợi cho đời.

Thế gian hết khổ, mình sung sướng.

Do vậy thường hành phước thiện thôi.

128- Ví như quan cận thần.

Gây bức hại chúng dân.

Có người trông thấy rộng.

Không phục thù quan nhân.

129- Bởi quan không cô thế,

Trên còn được vua thương.

Kẻ hại sức tuy yếu.

Cũng chớ nên coi thường.

130- Ngục tốt, Phật Đại bi.

Một thù, một cứu bạt.

Như dân thờ bạo chúa.

Chịu nhẫn, đời an vi.

131- Bạo chúa dù nỗi sân.

Chẳng làm ta khổ trí.

Phạm tội với chúng sanh,

Đọa địa ngục họa ký.

132- Như vua dù hoan hỷ,

Cố nhiên chẳng thể làm.

Cho muôn loại thế gian.

Tròn thành quả Chánh giác.

133- Sao nay ta chẳng rõ,

Quả phúc chúng sanh là,

Đời này hưởng vinh hoa,

Đời sau thành Chánh giác?

134- Cõi luân hồi nhờ NHẪN.

Ta đẹp, không khổ đau,

Được danh tiếng sống lâu.

Như Chuyển luân vương vậy.

Cố Ni Sư Trí Hải chuyển dịch