陈子昂

November 9, 2013 · 

Trần Tử Ngang (陈子昂) tự là Bá Ngọc (伯玉), người đất Xạ Hồng, Tử Châu (tỉnh Tứ Xuyên). Lần đầu tiên đến Trường An, Tử Ngang không được một ai biết đến. Ông liền bỏ ra một ngàn quan tiền, mua một cây đàn hồ cầm rất quí, rồi mời mọi người đến dự tiệc, nghe nhạc và nói rằng:

"Tôi là Trần Tử Ngang người đất Thục, có trăm quyển văn, rong ruổi kinh sư, mà đọa vị vẫn tầm thường giữa nơi bụi bậm, không ai biết đến. Nhạc này là của kẻ thợ hèn đâu đáng lưu tâm?"

Nói đoạn ông đập vỡ cây đàn, rồi đem các cuốn văn ra tặng cử tọa. Trong một ngày tiếng tăm vang động kinh thành. Năm 684 (đời Ðường Trung Tông), Tử Ngang thi đậu tiến sĩ. Vũ hậu khen tài, bổ ông làm chức Lan đài chính tự, rồi đổi làm chức Tả thập di. Ông thường dâng sớ điều trần về đại kế quốc gia, nhưng không được Vũ hậu nghe theo. Nhân Vũ Du Nghi phụng mệnh đi đánh Khiết Ðan, ông xin ra làm tham mưu. Du Nghi không nghe kế ông, bị bại trận. Ông bèn lấy cớ cha già, xin từ quan trở về. Viên huyện lệnh tại Xạ Hồng nghe tiếng ông giàu, liền vu tội bắt giam ông. Ít lâu sau, ông chết trong tù.

Trần Tử Ngang có địa vị rất trọng yếu trên thi đàn thời Sơ Ðường. Ông có công đề xướng việc cải biến tác phong phù mỹ của các đời Tề Lương, và khôi phục phong cách các đời Hán Ngụy. Ảnh hưởng của ông rất lớn đối với thi ca thời Thịnh Ðường cũng như phong trào vận động cổ văn thời Trung Ðường.

Trăm vận Đường thi chẳng đóai hòai

Gỗ đàn một khúc lắm người say

Tình đời ngao ngán tâm sầu não

Chán chường thế sự ý đắng cay

Giơ cao đập vỡ đàn ngọc quý

Tận tay trao tặng vận thơ hay

Một ngày danh tiếng lan cùng khắp

Thi sỹ Tử Ngang thỏa mộng dài! 

20 Oct 2013.